Oor-barotrauma (barotitis media) is een ooraandoening. Het kan optreden na veranderingen in de luchtdruk in water of de buitenlucht rondom het oor. Oor-barotrauma gaat vaak gepaard met pijn of een vervelend gevoel. De symptomen gaan meestal vrij snel over. Soms is oor-barotrauma echter een chronische aandoening.
Verschil in druk tussen de buitenlucht en ruimtes in uw oor kunnen leiden tot de ooraandoeningen barotitis en barotrauma. Voordat we vertellen hoe die aandoeningen ontstaan, is het handig om te weten hoe ons oor in elkaar zit. Het buitenoor (oorschelp en gehoorgang) staat in direct contact met de buitenlucht. De luchtdruk is daar dus altijd gelijk aan de druk van de buitenlucht. Het buitenoor is via de gehoorgang verbonden met het middenoor. Deze twee ‘ruimtes’ worden door het trommelvlies van elkaar gescheiden. Het middenoor is een gesloten ruimte, waar de druk altijd constant moet zijn. Daar zorgt de buis van Eustachius voor. Dit buisje verbindt het middenoor namelijk met de keel. Het zorgt ervoor dat de druk in het middenoor gelijk blijft aan de druk van de omgeving.
Soms ontstaan er plotselinge drukveranderingen. Het kan dan zijn dat de buis van Eustachius er niet in slaagt om het drukverschil weg te werken. De slijmvliezen en bloedvaatjes van het oor raken dan beschadigd. We spreken dan van barotitis. Is het drukverschil tussen het buiten- en middenoor zo groot dat het trommelvlies scheurt? Dan spreekt men van een barotrauma. Dit kan erg pijnlijk zijn.
Barotrauma kan ook ontstaan als de buis van Eustachius wordt geblokkeerd. Dit kan veroorzaakt worden door:
Water is zwaarder dan lucht. Daardoor is de druk onder water logischerwijs ook groter dan in de buitenlucht. Hoe dieper u gaat, hoe groter de druk. Ook op uw oren. Verloopt het dalen en stijgen in het water traag? Dan is er weinig aan de hand. Maar bij een te snelle drukverandering kan er barotitis of barotrauma ontstaan. Als duiker ervaart u pijn aan het oor. Soms kunnen duizeligheid en/of misselijkheid optreden.
U kunt ook last van uw oren krijgen tijdens of na het vliegen. Vliegtuigen overbruggen in korte tijd grote hoogteverschillen. Vaak slaagt de buis van Eustachius er dan niet in om het drukverschil in uw oren weg te werken. Bij het dalen moet de buis van Eustachius lucht naar binnen laten. Bij het stijgen moet er lucht naar buiten. Lucht naar binnen laten verloopt vaak moeilijker dan andersom. Daardoor krijgen veel mensen eerder last van barotitis bij het dalen dan bij het stijgen. Kleine kinderen hebben doorgaans vaker last van zere oren tijdens het vliegen. Dit komt doordat de buis van Eustachius bij kinderen nog niet zo goed werkt. Een barotrauma komt zelden voor tijdens het vliegen. Gelukkig is de druk op uw oren tijdens het stijgen en dalen gemakkelijk te reguleren met oordoppen op maat voor het vliegen.
De meest voorkomende variant van barotrauma is oor-barotrauma. Toch kan barotrauma ook in andere delen van het lichaam optreden. Zo kan het optreden in de longen, voorhoofdholtes, tanden, longen of darmen. Deze vormen van barotrauma komen niet vaak voor, maar zien we het meest bij duikers. Het zorgt voor (veel) pijn in desbetreffend lichaamsdeel en kan leiden tot desoriëntatie. Gevaarlijk voor duikers, want dat kan uiteindelijk leiden tot verdrinking.
Het is normaal om af en toe barotitis te ervaren, vooral als u op reis bent. Toch kunt u terugkerende en ernstige gevallen van barotrauma beter vermijden. Indien mogelijk natuurlijk. Om de kans op oor-barotrauma te verkleinen, kunt u oordopjes gebruiken die zijn ontworpen voor vliegreizen. Deze kunnen de effecten van drukveranderingen vertragen. Ook kunt u decongestiva of antihistaminica innemen voor het vliegen. Dit zijn medicijnen die gezwollen slijmvliezen doen slinken. Probeer daarnaast tijdens het opstijgen en landen wakker te blijven. Met bovenstaande middelen verkleint u de kans op een gescheurd of beschadigd trommelvlies.
Bent u van plan te gaan duiken? Klaar dan uw oren voordat u in het water springt. Dit doet u door uw neus dicht te knijpen, uw mond dicht te houden en te proberen uw neus te snuiten. Als het goed is voelt u de trommelvliezen ‘ploppen’. Het is verstandig om dit niet te vaak te doen omdat het schadelijk kan zijn voor het trommelvlies bij het te vaak herhalen van deze oefening. Voelt u pijn tijdens het duiken, ga dan langzaam terug naar de oppervlakte. Negeert u de pijn, dan kunnen de oren blijvend beschadigd raken. Duiken of zwemmen wordt niet aanbevolen als u onlangs een oor-barotrauma heeft gehad. Dit kan namelijk leiden tot verdere verwondingen. Bovendien kan een barotrauma leiden tot gehoorverlies.
Om oor-barotrauma door oorinfecties en andere ziekten te voorkomen, moet u uw oren schoon en droog houden. Zorg ervoor dat u ook uw handen schoon houdt en vermijd nauw contact met mensen die ziek zijn. Zo kunt u de verspreiding van de infectie vertragen.
Barotitis of oor-barotrauma na vliegen of duiken gaat meestal weer over nadat u weer met beide voeten op vaste grond staat. Gevallen die ontstaan door oorontsteking of andere ziekte, kunnen meer tijd nodig hebben om op te lossen. In die gevallen kan het nodig zijn de onderliggende oorzaak eerst te behandelen.
Soms zijn aanvullende oor-barotrauma-behandelingen nodig, vaak in de vorm van medicijnen. Denk hierbij aan nasale decongestiva (doet de slijmvliezen slinken), steroïden, antibiotica en/of pijnstillers. Gaat het om chronische oor-barotrauma, dan kan een operatie nodig zijn. De arts implanteert dan kleine cilinders, ook wel oorringen, in het oor. Die doen het ongemak en de pijn verlichten.
