Beter Horen

Druk op de oren - Valsalva manoeuvre

Dec, 12, 2022

Wat te doen bij druk op de oren?

We hebben er allemaal wel eens last van. Tijdens het opstijgen of dalen in het vliegtuig of wanneer u een autorit door de bergen maakt. We hebben het natuurlijk over druk op de oren. Het lijkt dan alsof een oor dicht zit. En dat kan erg hinderlijk zijn. Daarbij komt dat oorpijn, verminderd gehoor of een krakend geluid bij slikken of gapen ook kunnen opspelen. Om de constante druk op de oren te verminderen, zijn er een aantal oplossingen. Zo kunnen een aantal medicijnen de druk verlichten:

Bij verkoudheid worden vaak neusdruppels met xylometazoline gebruikt.
Met een ontstekingsremmende neusspray neemt de zwelling af en komt er meer ruimte in de neus. Zo kan de beluchting van het oor toenemen.
Als uw neusslijmvlies is gezwollen door een allergie, kunnen medicijnen tegen de allergie ook zorgen voor minder druk in de oren.

Gebruikt u liever geen medicijnen? Dan kunt u de druk in de oren verminderen door het klaren van de oren. Door het oor te klaren, houdt u uw mond en neus dicht en probeert u vervolgens uw neus te snuiten. Hierdoor voelt u de trommelvliezen ‘ploppen’.

Hoe werkt de buis van Eustachius?

De verbinding tussen de middenoorholte en de keel-neusholte wordt de buis van Eustachius genoemd. Door het elastische kraakbeen en de slappe wanden is deze buis normaliter afgesloten. Bacteriën en ongewenste stoffen hebben zo geen kans om vanuit de keel in het middenoor te komen. Bij slikken, kauwen, geeuwen en spreken zorgen twee spiertjes ervoor dat deze buis even opent. Zo blijft de luchtdruk in het middenoor en de gehoorgang gelijk welke worden gescheiden door het trommelvlies. Daarnaast beschermt het het middenoor tegen ziekmakende bacteriën en vocht uit de neusholte. Tot slot voert het vocht en afval af bij een middenoorontsteking.

Meer weten over de buis van Eustachius? Lees meer

Druk op de oren oorzaken

Een constante druk op de oren wordt veroorzaakt door een onvoldoende werking van de buis van Eustachius. Bij overmatige slijmproductie in de neus- en bijholten kan de buis verstopt raken. Dit komt vaak voor bij een verkoudheid of door zwelling van het slijmvlies door een allergie of infectie. Als de buis verstopt is, kan de lucht niet weg. De onderdruk die dan in het binnenoor ontstaat, duwt het trommelvlies naar binnen. Het gevolg: geluiden klinken zachter en dof en het gehoor is niet meer optimaal.

Valsalva manoeuvre betekenis en werking

Het klaren van de oren wordt ook wel de Valsalva manoeuvre genoemd . Bij deze manoeuvre houdt u uw mond en neus dicht en verhoogt u door uit te ademen de druk in de neus-keelholte. Zo opent de buis van Eustachius zich even, waardoor lucht in de trommelholte stroomt. Perst u te fors tijdens het klaren van de oren, dan kan de bloeddruk dalen. Dat kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid en flauwvallen. Waarom wordt de Valsalva techniek dan gedaan? Het doel is om de druk in de romp en de longen te vergroten, zodat het lichaam meer kracht kan uitzetten. De Valsalva methode wordt daarom vaak toegepast bij maximale inspanningen van korte duur.

Oren klaren uitleg

Een ander moment waarin de Valsalva manoeuvre wordt toegepast, is tijdens vliegreizen of duiken. Op zulke momenten kunnen er door drukverschil klachten ontstaan. Zo zorgt het opstijgen van het vliegtuig voor een relatieve overdruk in het middenoor en is er bij het dalen juist sprake van een onderdruk. De buis van Eustachius dient dan als ventiel, maar soms lukt het niet om het drukverschil weg te werken. Dit kan leiden tot beschadiging van de slijmvliezen en bloedvaatjes (barotitis) of het scheuren van het trommelvlies ( barotrauma). Door de Valsalva methode toe te passen en de oren te klaren, ‘ploppen’ de oren open en neemt de over- of onderdruk af. Heeft u vaker last van oorpijn tijdens het vliegen? We verzamelden enkele tips tegen oorpijn tijden het vliegen, waaronder het dragen van onze speciale oordoppen.

Valsalva Manoeuvre: hoe doe je dat?

Zoals hierboven besproken, is het belangrijk om bij de Valsalva manoeuvre niet te fors te persen. Ga op een makkelijke stoel zitten en adem rustig in. Knijp uw neus dicht en sluit uw mond. Pers de lucht kortdurend en krachtig door de neus alsof u uw neus snuit. Hoort u een knappend of ploppend geluid in het oor? Dan voert u de Valsalva manoeuvre op de juiste manier uit en is de druk in je oor verminderd. Vergeet niet om achteraf een geeuw-beweging te maken om de overtollige luchtdruk via de buis van Eustachius af te laten vloeien.

Lukt het klaren van de oren niet? Wacht dan een paar minuten en probeer de Valsalva methode nog eens opnieuw. Maar ga niet eindeloos door en stop direct zodra u pijn voelt. Voor het klaren van oren zijn tevens alternatieven. Hierover leest u meer verderop in het artikel.

De voordelen van de Valsalva-manoeuvre

De oren klaren, oftewel de Valsalva manoeuvre, heeft een aantal voordelen:

Bij de juiste toepassing is het gebruik van medicijnen niet meer nodig. Het lichaam lost op natuurlijke wijze het probleem op.
De Valsalva manoeuvre is makkelijk en waar dan ook toe te passen.
Omdat het een natuurlijke oplossing is, is er geen geld voor nodig.

Is de Valsalva Manoeuvre gevaarlijk?

Zoals eerder beschreven, kan de Valsalva manoeuvre leiden tot hoofdpijn, duizeligheid en flauwvallen. Bij het te krachtig uitvoeren van de manoeuvre kan het zelfs zorgen voor een gescheurd trommelvlies.

Maar hoe groot is die kans? De meningen van deskundigen verschillen. Sommigen beweren dat het klaren van de oren alleen problemen veroorzaakt bij mensen met een hoog risico op cardiovasculaire problemen. Anderen zeggen dat door deze techniek een middenoorontsteking kan ontstaan. Heeft u (een verleden met) hartproblemen? Dan kunt u het beste eerst met uw arts bespreken of u de Valsalva manoeuvre kunt uitvoeren. Als u snel licht in het hoofd wordt, is het verstandig om de manoeuvre niet te gebruiken. Dit geldt ook als u zich eerder bezeerd heeft tijdens het uitvoeren van de Valsalva manoeuvre.

Alternatieven voor de Valsalva techniek

Wilt u geen gebruik maken van de Valsalva manoeuvre, maar wel de constante druk in het oor verminderen? Of lukt het klaren van de oren niet? De Frenzel manoeuvre is een veelgebruikt alternatief. Dit is een compensatietechniek die voornamelijk bij duiken wordt gebruikt. Bij het vliegen kunnen geeuwen, kauwgom kauwen, slikken of het dragen van gehoorbescherming op maat ook helpen om de buis van Eustachius te openen.

Gaat de druk in de oren niet weg of worden de klachten erger? Bezoek uw huisarts. Ook als u tevens last heeft van koorts, er vocht uit de oren komt, u een hevige pijn voelt of als u het gevoel heeft dat u (plots) gehoorverlies ervaart.